Trong những bản tin dự báo thời tiết, chúng ta thường nghe thấy các thông tin về các cơn bão, các áp thấp nhiệt đới, rãnh áp thấp,… Tuy nhiên, không phải ai cũng nắm được các thuật ngữ này và hiểu rõ về những hiện tượng thời tiết được biên tập viên nhắc đến. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu về các hiện tượng tự nhiên này nhé!
Hiện tượng khí hậu áp thấp nhiệt đới là gì?
Tìm hiểu về hiện tượng thời tiết áp thấp nhiệt đới
Đây là hiện tượng tự nhiên thường xảy ra, đặc biệt là tại những vùng biển nhiệt đới. Áp thấp nhiệt đới (tropical depression) là tên gọi của một hiện tượng thời tiết phức hợp, diễn ra diện rộng trên mặt biển. Áp suất của khí quyển trong bão sẽ thấp hơn áp suất khí quyển của những vùng xung quanh (thường là dưới 1000mb).
Nó là một vùng xoáy với đường kính đa dạng, có thể lên tới hàng trăm kilomet, được hình thành chủ yếu tạo các vùng khí hậu nóng (như biển nhiệt đới).
Một số trường hợp, áp thấp nhiệt đới được hình thành ở đất liền nguyên nhân bởi hiện tượng gió xoáy tập trung quanh một vùng áp thấp tuy nhiên lại chưa đủ mạnh để phát triển thành bão.
Ngoài khái niệm về áp thấp, chúng ta cũng gặp một số thuật ngữ, khái niệm hiện tượng thời tiết cực đoan khác như:
- Bão: Áp thấp thường có sức gió từ cấp 6 – 7 (có thể có gió giật) còn bão có sức gió mạnh nhất từ cấp 8 trở lên. Cơn bão có sức gió mạnh nhất từ 10 – 11 là bão mạnh, sức gió mạnh nhất từ cấp 12 – 15 là bão rất mạnh, còn sức gió từ cấp 16 trở lên được gọi là siêu bão.
Áp thấp mạnh lên, sức gió giật trên cấp 8 sẽ tạo thành bão
- Rãnh áp thấp: Dải thời tiết xấu hình thành bởi sự hội tụ của đới gió Tín Phong Đông Bắc – Tây Nam hoặc Đông Bắc – Đông Nam ở vị trí gần Xích Đạo. Một số mùa, rãnh áp thấp dịch chuyển lên vĩ độ cao hơn.
Các nguyên nhân hình thành nên áp thấp nhiệt đới
Nói về nguyên nhân hình thành nên hiện tượng thời tiết này, bao gồm các yếu tố như: Khí áp, hơi nước, gió, nhiệt độ,… Các yếu tố này luôn tồn tại trên bề mặt khí quyển nên áp thấp nhiệt đối có thể xuất hiện tại những nơi thuộc vùng khí hậu nóng, trên đại dương hoặc vùng biển nhiệt đới.
Quá trình hình thành sẽ diễn ra khi một vùng không khí nóng lên các vùng lân cận. Điều này khiến khí áp giảm và kéo theo sự hút gió từ các phía có khí áp cao hơn rồi tạo nên hơi nước. Dưới ảnh hưởng của lực Coriolis (lực lệch hướng khi Trái Đất tự quay) làm cho hướng gió hút vào tâm của áp thấp tạo nên vùng gió xoáy.
Ở Bắc bán cầu, hướng gió sẽ bị lệch về bên phải tạo ra xoáy nghịch nhiệt đới. Ở Nam bán cầu, lực lệch hướng khi Trái Đất tự quay sẽ làm lệch hướng gió sang bên trái và tạo thành xoáy thuận nhiệt đới.
Sự thay đổi các hướng gió tạo ra áp thấp
Sự thay đổi 2 hướng gió ngược chiều tại 2 bán cầu chính là nguyên nhân hình thành các nhiễu động điện ở những vùng khí hậu ôn đới, tạo ra các áp thấp nhiệt đới.
Áp thấp nhiệt đới có những ảnh hưởng gì?
Với sự phát triển của khoa học, kỹ thuật như hiện nay, chúng ta có thể dự đoán được hướng đi của các áp thấp trước khi chúng vào bờ. Tuy nhiên, ngay cả khi dự báo đúng hoặc lệch thì áp thấp nhiệt đới vẫn ít nhiều gây ra các ảnh hưởng, thiệt hại đáng kể cho tính mạng con người và tài sản.
Áp thấp có thể mạnh lên thành bão với sức gió giật mạnh, mưa và dông lốc, lũ lụt… gây thiệt hại về người, tài sản. Nó ảnh hưởng đến hoạt động đời sống cũng như quá trình sản xuất, kinh doanh cho những vùng mà nó đi qua. Ngoài ra, việc nước biển dâng lên có thể gây nhiễm mặn đồng ruộng, ảnh hưởng đến sản xuất nông nghiệp, nuôi trồng thủy sản,…
Tại những nơi mà vùng áp thấp chưa mạnh, tốc độ gió trung bình chủ yếu gây mưa lớn. Điều này ảnh hưởng lớn đến các thuyền đánh cá trên khu vực bờ biển.
Áp thấp mạnh lên thành bão đổ bộ vào đất liền gây mưa lớn, lũ lụt
Tìm hiểu áp thấp nhiệt đới ở Việt Nam
Là một đất nước giáp biển, mỗi năm Việt Nam chịu ảnh hưởng của rất nhiều cơn bão và áp thấp nhiệt đới gây nhiều tác động đến đời sống và các hoạt động kinh tế.
Áp thấp tại Việt Nam thường xuất hiện khi nào?
Việt Nam nằm trọn trong khu vực chịu tác động của áp thấp, các cơn bão Tây Bắc – Thái Bình Dương. Mùa mưa bão thường bắt đầu từ tháng 5 – 6 (miền Bắc), tháng – 12 (miền Trung). Trong đó, theo ghi nhận thì thời gian từ tháng 9 – 11 thường đón nhiều cơn bão nhất trong năm. Trung bình, mỗi năm Việt Nam có khoảng 4 – 6 cơn bão, áp thấp nhiệt đới vào bờ biển.
Khi tốc độ gió đo được ở dưới 63 km/giờ thì là áp thấp nhiệt đới và những áp thấp này có thể mạnh lên thành bão. Do đó, mỗi khi có áp thấp hình thành trên khu vực biển Đông, chúng ta phải thường xuyên theo dõi diễn biến, hướng đi của nó để có biện pháp đề phòng, giảm tối đa ảnh hưởng của áp thấp, bão.
Cần làm gì khi có áp thấp nhiệt đới?
Gia cố lại nhà cửa tránh thiệt hại khi có bão, áp thấp
Áp thấp tại nước ta thường hình thành ngoài biển Đông sau đó có thể mạnh lên thành bão trước khi tiến vào bờ biển và đất liền. Khi có áp thấp, bão đến gần thì từng khu vực sẽ có những cảnh báo an toàn.
Có thể thực hiện một số biện pháp dưới đây để đảm bảo an toàn cho người, tài sản, giảm bớt những ảnh hưởng của áp thấp, bão:
- Gia cố lại nhà cửa, các vật/công trình ngoài trời, nẹp lại máy nhà tránh tốc mái khi gió lớn. Di dời khỏi những căn nhà cũ, xuống cấp không đảm bảo an toàn.
- Cắt tỉa bớt các cành cây lớn, cây cao dễ gãy đổ, bị mục rỗng, chằng chống thân cây hạn chế tình trạng cây đổ, bị lốc xoáy cuốn,…
- Neo đậu tàu thuyền kỹ càng, trang bị đầy đủ các phương tiện liên lạc, đồ cứu hộ để cập nhật tình hình thời tiết. Không ra khơi khi có thông báo thời tiết xấu, có áp thấp hoặc bão.
Trên đây là những thông tin về áp thấp nhiệt đới, những nguyên nhân hình thành áp thấp. Mong rằng bài viết sẽ hữu ích, giúp bạn có thêm kiến thức về hiện tượng thời tiết này!